ΟΙ ΚΑΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΕΙΝΑΙ ΑΓΕΡΑΣΤΟΙ, ΑΝΕΚΤΙΜΗΤΟΙ ΚΑΙ ΑΤΑΞΙΚΟΙ…
SAVOIR VIVRE
Savoir vivre ή διαφορετικά να ξέρεις να ζεις! Αυτή είναι η μετάφραση στα ελληνικά κι αυτό είναι όλο το νόημα που συμπεριλαμβάνει. Κι όμως, στο άκουσμα αυτών των δύο μικρών λέξεων η πλειοψηφία των νεοελλήνων ενδεχομένως να μειδιάζει σκωπτικά. Ίσως μάλιστα κάποιοι “γκριντζάρουν”, δηλαδή νιώσουν κατά κάποιο τρόπο άβολα, σύμφωνα με τη γλώσσα της εποχής. Και γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί ως Έλληνες θεωρούμε πώς είμαστε λαός ελεύθερος που απεχθάνεται τους κανόνες και τα καλούπια, με τη διαφορά ότι καμιά φορά μπερδεύουμε την ελευθερία με την ασυδοσία. Επίσης, οι περισσότεροι και κατά κύριο λόγο νεότεροι θεωρούν το savoir vivre ως κάτι παλαιομοδίτικο, ξεπερασμένο, απαρχαιωμένο. Δεν είναι λίγοι μάλιστα όσοι έχουν την πεποίθηση πώς οι κανόνες καλής συμπεριφοράς προορίζονται για εκείνους που διαθέτουν οικονομική επιφάνεια ή τίτλους ευγενείας, ότι θα τους χρησιμεύσουν μόνο στην απίθανη περίπτωση που θα συναναστραφούν με μέλος κάποιας βασιλικής οικογένειας και… εκτός παλατιού είναι ανώφελοι, αφού κατά την κρίση τους η ευγένεια θα τους κάνει να φανούν μαλθακοί ή αδύναμοι.
ΓΙΑΤΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΑ ΤΟ SAVOIR VIVRE.GR
Ο λόγος για τον οποίο δημιούργησα τον διαδικτυακό αυτό τόπο ξεκινά από το γεγονός πως με βαθιά λύπη κάθε ημέρα όλο και πιο έντονα διαπιστώνω πως η ευγένεια σπανίζει και ίσως μετρούμε το χρόνο αντίστροφα προκειμένου να την κηρύξουμε ως είδος προς εξαφάνιση. Η ευγένεια όμως είναι ιδέα, είναι αρετή, είναι υπόσχεση και πράξη ταυτοχρόνος και αντανακλά τόσο στην ψυχή όσο και στα μάτια μας.
SAVOIR VIVRE Η ΙΣΤΟΡΙΑ
Κάποιοι με ρωτούν στο instagram: “Μα καλά και ποιός τα λέει όλα αυτά;” Οι τρόποι καλής συμπεριφοράς δεν αποτελούν έμπνευση ενός ιδιότυπου ανθρώπου, ο οποίος σκέφτηκε μία ημέρα πενήντα ή εκατό κανόνες
και τους κατέγραψε για να τους επιβάλει στους υπόλοιπους προκειμένου να τους ταλαιπωρήσει. Οι κανόνες καλής συμπεριφοράς διαμορφώθηκαν με την πάροδο των ετών, μέσα στους αιώνες, από τότε που οι άνθρωποι άρχισαν να ζουν σε οργανωμένες κοινωνίες ώστε να μπορούν να συμβιώσουν και να συνυπάρξουν. Είναι ζωντανοί ως τις ημέρες μας προκειμένου να μας διευκολύνουν και να κάνουν τη ζωή μας καλύτερη.
Εάν μελετήσετε τα αρχαία συγγράμματα θα διακρίνετε αρκετές αναφορές στους κανόνες καλής συμπεριφοράς. Το ίδιο και στα ρωμαϊκά αλλά και βυζαντινά κείμενα. Από εκείνη την περίοδο ξεκινούν και οι πρώτοι οδηγοί που αφορούν αποκλειστικά στην καλή συμπεριφορά. Η ιστορία των καλών τρόπων συνεχίζεται κατά τον Μεσαίωνα και την περίοδο της Αναγέννησης, ενώ οι λέξεις savoir vivre χρησιμοποιούνται για πρώτη φορά το 1671 από τον Άντουαν ντέ Κουρτέν.
Aπό τότε μέχρι σήμερα οι κανόνες διαμορφώνονται και αναπροσαρμόζονται με βάση την εθιμοτυπία κάθε χώρας και τις κοινωνικές αλλαγές που μοιραία συντελούνται μέσα από το πέρασμα των ετών. Στη χώρα μας τα δύο πιο σημαντικά έργα που σχετίζονται με τους καλούς τρόπους, μεταξύ άλλων, είναι το βιβλίο της ηθοποιού και δημοσιογράφου Ελένης Χαλκούση που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1963 και επανεκδόθηκε πολλές φορές από τότε με τίτλο: “Σαβουάρ Βίβρ – Καλοί τρόποι για μια καλύτερη ζωή”και το βιβλίο του συγγραφέα και εκδότη Χρήστου Ζαμπούνη με τίτλο “Savoir Vivre” που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 2002 και ακολούθησαν πολλές επανεκτυπώσεις πάντα από τις εκδόσεις Φερενίκη. Και τα δύο βιβλία αποτελούν “κοσμήματα”, μιας και οι δύο συγγραφείς έχουν μελετήσει ιδιαιτέρως το θέμα και γνωρίζουν πως να κρατούν το ενδιαφέρον του αναγνώστη με την εξαιρετική γραφή τους.
Από τον Ιανουάριο του 2025 έχουμε τη χαρά να σας καλωσορίσουμε στον πρώτο διαδικτυακό τόπο που δημιουργήθηκε ποτέ στην Ελλάδα, το savoirvivre.gr, που ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με ζητήματα καλής συμπεριφοράς. Είναι εντελώς δωρεάν και όπως θα διαπιστώσετε, αν περιηγηθείτε στις σελίδες του, είναι χωρισμένο σε θεματικές που περιλαμβάνουν σύντομα κείμενα, αφουγκραζόμενοι την ανάγκη της εποχής για έγκυρη πληροφορία χωρίς να κουράσουμε τον αναγνώστη. Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε έναν πολύτιμο οδηγό – δώρο για τον νεοέλληνα, ο οποίος θα μπορεί να ανατρέχει και να διαβάζει όποτε το επιθυμεί πληροφορίες για το τί είναι κοινωνικά αποδεκτό, σύμφωνα με τους κανόνες του σύγχρονου savoir vivre και πώς θα πρέπει να φερθεί ανά περίσταση, χωρίς να χρειάζεται να ανατρέχει σε μεγάλα ή δύσχρηστα βιβλία, αλλά να μπορεί να έχει πρόσβαση από το laptop, το tablet ή το κινητό του τηλέφωνο.
ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ Η ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ SAVOIR VIVRE
Αν αναρωτιέστε πως ξεκίνησε η δική μου σχέση με το savoir vivre θα σας το αποκαλύψω ευθύς αμέσως! Καθοριστικό ρόλο διαδραμάτισε η παρουσία της μητέρας μου η οποία διατηρούσε και διατηρεί την ηθική και τους κανόνες καλής συμπεριφοράς σε υψηλό βάθρο. Από μικρό παιδί λοιπόν ξεκίνησε η εκπαίδευσή μου στο πώς να μιλάω και να φέρομαι. Τότε βέβαια όλα αυτά τα έφερα βαρέως. Αντιδρούσα έντονα και τα εφάρμοζα μόνο και μόνο για να την ευχαριστήσω και να μην έχω περαιτέρω προβλήματα… Πολύ αργότερα όμως άρχισα να αντιλαμβάνομαι τη σπουδαιότητα αυτής της εκπαίδευσης. Αυτό που θυμάμαι πάντως με πολύ αγάπη είναι το πρώτο βιβλίο savoir vivre που κράτησα στα χέρια μου. Πρόκειται για το βιβλίο του Μαλλιαράκη των εκδόσεων Δαρεμά. “Σαβουάρ Βιβρ (καλή συμπεριφορά)” έγραφε απέξω. Ζήτησα από τη μητέρα μου να μου εξηγήσει περί τίνος πρόκειται και τι σημαίνουν αυτές οι δυο παράξενες λέξεις “Σαβουάρ Βιβρ”. Μόλις κατάλαβα έγινε ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία και με ευχαριστούσε ιδιαιτέρως να το ξεφυλλίζω ώστε να μαθαίνω διαρκώς κάτι καινούριο. Αν εξαιρέσουμε την περίοδο της εφηβείας που κάθε τι μέσα μου φώναζε “επανάσταση”, οι καλοί τρόποι συμπεριφοράς πάντα μου ασκούσαν γοητεία. Κι έπειτα καθοριστικό ρόλο στη ζωή μου σε σχέση με τους καλούς τρόπους έπαιξαν κάποια ακόμη πρόσωπα: Η πολύτιμη εξαδέλφη μου, δημοσιογράφος Λία Παρασκευά, η οποία χάρη στην αγάπη της για το καλαίσθητο, το διαχρονικό, το συμμετρικό αποτέλεσε ένα ισχυρό πρότυπο και συνέβαλε στην γενικότερη καλλιέργειά μου. Ο αγαπημένος μου δάσκαλος, ακαδημαϊκός Σπύρος Ευαγγελάτος – σπάνιος φίλος και δεύτερος πατέρας από τα είκοσι έως τα τριάντα μου χρόνια, μια σπουδαία προσωπικότητα του θεάτρου και των γραμμάτων, φύση και θέση ευγενής – ο οποίος συνέβαλε καθοριστικά στην εξέλιξή μου κι έπειτα ο κορυφαίος ζωγράφος Παναγιώτης Τέτσης, μια τεράστια προσωπικότητα και φυσικά γενναίος υπερασπιστής των καλών τρόπων. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν επίσης ο εκλεκτός μου φίλος Χρήστος Ζαμπούνης, μέτρ του savoir vivre, ο οποίος με ενέπνευσε και με εμπνέει χάρη στην πληθωρική προσωπικότητά του. Κλείνοντας την ενότητα θα ήθελα να αναφερθώ στους προγόνους μου, τον παππού, τον πατέρα, τον θείο που μου δίδαξαν μέσα από τη ζωή και το έργο τους τη σπουδαιότητα του να έχεις “λόγο” και να θεωρείσαι άξιος εμπιστοσύνης, σημαντικός κανόνας του savoir vivre, καθώς τον σύζυγό μου που φοράει μαζί μου τη βαριά πανοπλία, κι έρχεται πλάι μου να κυνηγήσουμε ανεμόμυλους…
ΤΙ ΜΕ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΑ ΒΙΝΤΕΟ ΚΑΙ ΤΟ SAVOIR VIVRE.GR
Πώς φτάσαμε στα βίντεο των κοινωνικών δικτύων και το savoirvivre.gr θα διερωτάστε. Από ανάγκη εσωτερική. Κάποιοι από τους εκλεκτούς φίλους άρχισαν να χάνονται κι εγώ άρχισα να αισθάνομαι στενάχωρα σε μια κοινωνία που με κάνει να νιώθω ή ότι δεν γνωρίζει πως να φερθεί, ή πως δεν ενδιαφέρεται για το πώς θα φερθεί. Νιώθω λύπη όταν κάποιος δίπλα μου οδηγεί κακοτρόπως, όταν μιλά αγενώς, όταν φέρεται αδιακρίτως, όταν σκουντά δίχως συγγνώμη, όταν λαμβάνει ένα δώρο δίχως να πει ευχαριστώ… Όλα αυτά κι ακόμα περισσότερα και πιο σημαντικά μου τραβούν την προσοχή, με αποσυντονίζουν και με λυπούν. Έπειτα σκέφτηκα πως ίσως να μην είναι όλα τόσο δυσοίωνα. Ίσως να μην είχε την τύχη της πληροφορίας ο αγενής κι όχι έλλειψη ενδιαφέροντος για τον συνάνθρωπό του. Από υψηλό ενδιαφέρον κι ειλικρινή αγάπη για την καλή συμπεριφορά και την ευγένεια και βέβαια από εξίσου βαθιά ανάγκη για μια πιο αρμονική, πολιτισμένη κι ενδιαφέρουσα συμβίωση με τον κόσμο γύρω μου ξεκίνησε ετούτη η προσπάθειά μου. Το savoir vivre είναι ζωντανό και πολύτιμο και κάθε ένας από τους κανόνες του έχει διαμορφωθεί για να μας εξυπηρετήσει. Είναι παρόν και ακμαίο και όχι παλαιομοδίτικο και απαρχαιωμένο. Αποτελεί έμπνευση και πολύτιμο εργαλείο για να κάνει τη ζωή μας καλύτερη. Σχετίζεται με τρεις καθοριστικές αρχές για τη ζωή ενός ανθρώπου: την ηθική, τον σεβασμό και το χρέος. Κρύβει μέσα του στοιχεία από το πνεύμα του ιπποτισμού, αλλά και μια ιεροτελεστία που δίνει αξία στην κάθε στιγμή. Στο χέρι μας είναι να κάνουμε το savoir vivre ξανά επίκαιρο, όχι για το “φαίνεσθαι”, αλλά γιατί πιστεύω βαθιά πως μπορεί να μας δώσει την έμπνευση που θα μας κάνει καλύτερους ανθρώπους.
Πριν κλείσω αυτό το σημείωμα θα ήθελα να διατυπώσω το προφανές: δεν είμαι ούτε γκουρού του savoir vivre, ούτε θεματοφύλακας. Όπως κάθε ανθρώπινο ον, υποπίπτω καθημερινά σε λάθη μικρότερα ή μεγαλύτερα, όμως με κόπο σηκώνομαι και δίνω κι εγώ τη δική μου μάχη για έναν καλύτερο εαυτό.
